So sánh bê tông khí chưng áp (AAC) và gạch truyền thống

Bài viết so sánh hai vật liệu phổ biến — bê tông khí chưng áp (AAC) và gạch truyền thống (gạch đất sét nung/gạch silicat) — trên các tiêu chí kỹ thuật, thi công, chi phí và môi trường để giúp chủ đầu tư, kỹ sư và nhà thầu chọn giải pháp phù hợp.

Cấu tạo và phương pháp sản xuất

Bê tông khí chưng áp (AAC) là vật liệu khí xốp được tạo bằng cách thêm chất tạo bọt vào hỗn hợp xi măng, vôi, cát hoặc tro bay; sau khi khối xốp được cắt theo kích thước, sản phẩm được đưa vào nồi hấp autoclave để hoàn thiện phản ứng thủy hóa. Gạch truyền thống gồm gạch đất sét nung (sản xuất bằng cách tạo hình đất sét rồi nung ở nhiệt độ cao) và gạch silicat (sử dụng cát vôi ép và hấp) — quy trình nung hoặc ép khác biệt lớn về năng lượng tiêu thụ và cấu trúc vật liệu.

Trọng lượng và tải trọng lên kết cấu

AAC có mật độ thấp, nhẹ hơn đáng kể so với gạch nung cùng kích thước; điều này giảm tải lên móng và kết cấu, cho phép tiết kiệm thép, bê tông và chi phí móng. Gạch truyền thống có mật độ cao hơn, chịu lực bề mặt tốt hơn nên phù hợp cho tường chịu lực trong nhiều công trình truyền thống.

Cường độ cơ học và tính chịu lực

Gạch nung thường có cường độ nén cao hơn so với khối AAC cùng kích thước; do đó gạch nung dễ ứng dụng cho tường chịu lực, cột hoặc nơi cần khả năng chịu va đập bề mặt. AAC có giới hạn cường độ thấp hơn nhưng vẫn đủ cho tường bao, tường ngăn và tường chịu lực nhẹ; trong các công trình yêu cầu chịu tải lớn, AAC cần kết hợp giải pháp kết cấu hoặc dùng loại mật độ cao hơn.

Cách nhiệt, cách âm và tiện nghi sử dụng

AAC vượt trội về cách nhiệt và cách âm nhờ cấu trúc bọt khí kín, giúp giảm nhu cầu làm mát/sưởi ấm và nâng cao tiện nghi trong nhà. Gạch nung kém hơn về cách nhiệt, thường cần lớp cách nhiệt bổ sung để đạt hiệu suất tương tự. Về cách âm, AAC cũng có ưu thế trong việc giảm truyền âm giữa các phòng.

Chống cháy và an toàn

Cả AAC và gạch nung đều là vật liệu khoáng, không bắt lửa, nhưng AAC có thời gian chịu lửa tốt do cấu trúc bọt và tính khô của vật liệu; tùy mật độ và độ dày, AAC có thể đạt chỉ số chịu lửa cao. Gạch nung cũng chịu lửa tốt nhưng yêu cầu kết cấu thích hợp để đảm bảo độ ổn định lâu dài ở nhiệt độ cao.

Thời gian thi công và thao tác trên công trường

AAC dễ cắt, khoan, đục và lắp đặt, mạch xây mỏng giúp rút ngắn thời gian thi công, giảm nhân công và phù hợp cho thi công nhanh, lắp ghép. Gạch nung cần mạch dày hơn, thao tác nặng hơn, tốn công hơn nhưng có ưu thế về độ bền bề mặt và khả năng chịu va đập.

Ứng dụng và linh hoạt thiết kế

AAC thích hợp cho tường bao, tường ngăn, nhà cao tầng nhẹ, cải tạo nâng tầng và công trình cần tiết kiệm năng lượng. Gạch nung phù hợp cho cấu kiện chịu lực truyền thống, tường cầu thang, nơi chịu va đập cơ học hoặc yêu cầu bề mặt trang trí bằng gạch thô.

Chi phí ban đầu và chi phí toàn chu kỳ

Chi phí vật liệu AAC có thể cao hơn hoặc tương đương tùy vùng và nguồn cung; nhưng tổng chi phí công trình thường giảm do tiết kiệm kết cấu, giảm chi phí vận chuyển và rút ngắn tiến độ. Gạch nung giá thành ổn định, vật liệu phổ biến nhưng có thể làm tăng chi phí kết cấu do tải trọng nặng hơn. Khi tính toán kinh tế, cần đưa vào chi phí xử lý bề mặt, chống thấm (cho AAC) và chi phí bảo trì suốt vòng đời.

Ảnh hưởng môi trường

Sản xuất gạch nung tiêu thụ nhiên liệu lớn và phát thải CO2 cao do nung đất sét. AAC sử dụng autoclave tiêu thụ năng lượng điện/ hơi nhưng có thể kết hợp tro bay, giảm tiêu thụ đất sét và giảm khối lượng vật liệu nung. Tổng quan môi trường phụ thuộc vào nguồn năng lượng sản xuất, việc sử dụng phụ phẩm công nghiệp và hiệu quả sử dụng vật liệu trong công trình.

Khả năng chống ẩm và bảo vệ bề mặt

Do cấu trúc xốp, AAC có nguy cơ hút ẩm cao hơn nếu không được trát, chống thấm và xử lý chân tường đúng quy trình; cần lớp hoàn thiện bảo vệ để duy trì tuổi thọ. Gạch nung có đặc tính hút ẩm thấp hơn sau khi nung, bề mặt bền hơn và ít yêu cầu xử lý chống thấm ở mức tiêu chuẩn.

Khả năng tái chế và xử lý sau khi tháo dỡ

Cả hai vật liệu có thể tái chế dưới dạng vật liệu rời cho nền đường hoặc làm cốt liệu tái sử dụng; tuy nhiên AAC nhẹ và dễ nghiền hơn, trong khi gạch nung có giá trị sử dụng cao hơn cho tái chế nặng.

Kết luận — chọn vật liệu theo yêu cầu công trình

Không có vật liệu “tốt nhất” cho mọi trường hợp. Chọn AAC khi ưu tiên giảm tải, cách nhiệt, cách âm, thi công nhanh và tiết kiệm chi phí kết cấu; chọn gạch truyền thống khi cần cường độ bề mặt cao, chịu va đập, chi phí vật liệu rẻ và công nghệ xây dựng truyền thống phù hợp. Quyết định cuối cùng nên dựa trên phân tích kỹ thuật, yêu cầu tải trọng, điều kiện môi trường, chi phí toàn chu kỳ và năng lực cung cấp/thi công tại địa phương.